WAEC 2025/2026 Igbo Obj & Theory Answers

Igbo-Obj

1DBCBDCCDAC

11CBBBBDDDCA

21CCCDADDDBD

31CCCCDACAAA

41ABDACDBCBB

51BCDADCDBDC

(1c)

Obodo m bụ obodo na-ama jijiji na nke dị iche iche nke dị n’ime obi Nigeria. Ka m na-aga n’okporo ụzọ ya na-ekwo ekwo, ọmarịcha omenala ọdịnala ndị gbara m gburugburu masịrị m. Site n’ahịa ndị mara mma jupụtara na ọrụ aka mpaghara ruo n’ụlọ ahịa nri na-esi ísì ụtọ na-enye nri ọdịnala, akụkụ ọ bụla nke obodo m na-egosipụta ngwakọta akụkọ ihe mere eme, ọdịnala na ọgbara ọhụrụ ya pụrụ iche. Akụkọ obodo a na-ahụ anya n’ụdị akara ala ochie ya na ụdị ụlọ ya, nke na-akọ akụkọ nke oge gara aga. N’agbanyeghị nke ahụ, n’akụkụ akụ akụkọ ihe mere eme ndị a, ụlọ ọgbara ọhụrụ na akụrụngwa na-egosi uto na mmepe obodo. Obodo ahụ na-ekpo ọkụ ma na-anabata nke ọma, ebe ndị bi na agbụrụ dị iche iche na-ebikọ ọnụ. Otu n’ime ihe kachasi ike n’obodo ahụ bụ nkwụghachi ya na ngbanwe ya. N’agbanyeghị ihe ịma aka, ndị mmadụ na-anọgide na-enwe nchekwube na nkà, na-achọta ụzọ ọhụrụ ha ga-esi na-eme nke ọma. Mmụọ a pụtara ìhè n’azụmahịa mpaghara na-eme nke ọma, mbọ nka, na atụmatụ obodo na-eme ka ndị mmadụ gbakọta ọnụ. Ka m na-atụgharị uche n’obodo m, a na-echetara m ọtụtụ ihe ncheta m megoro ebe a – site na mmemme emume ruo na oge ntụgharị uche. Ọ bụ ebe ọdịnala na-ezute ihe ọhụrụ, na mmụọ obodo na-eto eto. Obodo m abụghị naanị ebe obibi; ọ bụ teepu mara mma nke ahụmịhe, mmekọrịta, na akụkọ na-akpụzi onye m bụ.

(1d)

[Your school address]

Chief nweke, Chief of Police

Community Department of Public Safety

Ikeja,

Lagos.

Ezigbo onye isi,

M na-ede akwụkwọ ka m wetara gị otu okwu kpalitere oke mkparị n’etiti ndị bi n’obodo anyị. Akụkọ na mkparịta ụka ndị na-adịbeghị anya ewepụtala ọrụ nke ọtụtụ ndị otu nzuzo na-arụ ọrụ n’ime agbata obi anyị, nke na-ebute ihe egwu dị na nchekwa ọha na nkwekọ obodo.

Obodo anyị na-anya isi n’ịgbakọ ọnụ na ịkwado ndị otu ya niile; Otú ọ dị, òtù nzuzo ndị a yiri ka ọ na-arụ ọrụ na-abụghị nke nlekọta ọrụ gọọmentị, nwere ike itinye aka na mmemme ndị nwere ike imebi mbọ mmanye iwu obodo ma ọ bụ ntụkwasị obi ọha. Kpọmkwem, a na-enwe asịrị banyere otu ndị na-ezukọ n’ụlọ obibi ndị mmadụ n’ime abalị, na-eme ihe ndị a na-akọwaghị, na ikekwe na-ewepụ ụfọdụ ndị obodo na ọrụ ha.

N’iburu mkpa nghọta na ịza ajụjụ n’ime obodo anyị, ekwere m na ọ dị oke mkpa ka e dozie okwu ndị a ngwa ngwa. Ịgba ume nkwurịta okwu mepere emepe n’etiti ụlọ ọrụ mmanye iwu na ndị bi na mpaghara nwere ike inye aka n’ịchịkọta ozi a pụrụ ịdabere na ya nke nwere ike inyere ndị otu gị aka ịghọta ọdịdị nke mmemme otu ndị a nke ọma.

Aghọtara m na isiokwu ndị dị otú ahụ dị nro ma chọọ iji nlezianya mee ihe; Otú ọ dị, ịhụ na nchekwa ọha bụ ihe kacha mkpa. Ọ ga-amasị m ma ọ bụrụ na ị nwere ike ịtụle ịhazi nzukọ obodo ebe ndị mmadụ nwere ike ịkọrọ ndị ọrụ mmanye iwu n’enweghị nsogbu. Ọ bụghị nanị na nke a ga-enye aka n’ịchọpụta ihe ndị nwere ike ime kamakwa ọ ga-akwalite echiche nke ịdị n’otu n’etiti ndị bi ebe ahụ site n’igosi na ndị obodo na-agbakọ aka megide ụdị ọ bụla nke iwu na-akwadoghị.

Adị m njikere inye aka n’ụzọ ọ bụla enwere ike, ma ọ bụ site n’inye ozi ma ọ bụ na-ekere òkè na mkpọsa mmata iji kwalite nchekwa na nsonye n’ime obodo anyị.

Daalụ maka nlebara anya gị n’okwu a. A na m atụ anya nzaghachi gị ma nwee olile anya na anyị nwere ike ịrụkọ ọrụ ọnụ iji nweta obodo dị nchebe na nke jikọrọ ọnụ.

N’eziokwu,

[Your Full Name]

(2ai)

(i) O ghi eme ya

(ii) O pe okwu

(iii) O ta ihe

(2aii)

(i) O ghi abia

(ii) O pe ikpe

(iii) O de akwukwo

(2b)

(i) m ghi

(ii) m pe

(iii) m de

(iv) m wale

(v) m nomi

(vi) m yo

(vii) m furu

(viii) m wepu

(ix) m ta

(3ai)

A na-akpọpụta udayii site na njasa nke egbugbereọnụ nke ikuku si n’uji ọnụ wee gafee n’enweghi mgbochi

(3aii)

(i) w

(ii) y

(3b)

(i) àkàrà (ihe oriri)

(ii) ákàrà (ihe nkanye)

(iii) ǹgàngà (mpako)

(iv) ńgángá (njegharị)

(v) ńchà (ihe eji asa ihe)

(vi) ńchá (ihe niile)

(vii) ụ̀tụ̀ (ihe nracha)

(viii) ụ̀tụ́ (nha/ego)

(ix) ùgwù (nsọpụrụ)

(x) úgwú (elu)

(4)

(5a)

(i) Mkpụrụokwu bụ ọnụokwu kachasị nta e nwere ike iji kwuo echiche ma ọ bụ ihe n’asụsụ.

(ii)

• Ọ nwere ike inọ n’ime ahịrịokwu dị n’onwe ya.

• Ọ nwere ihe ọ pụtara.

• Ọ nwere ike ịbụ isi okwu, enyemaka okwu, wdg.

(b)

(i) Gịnị bụ mmụta okwu?

Azịza: Mmụta okwu bụ ngalaba n’asụsụ Igbo nke na-enyocha usoro mkpụrụokwu, owuwu ha, na ihe ha pụtara.

(ii) Dee ụzọ anọ e si amụba mkpụrụokwu n’Igbo:

Azịza:

• Site n’itinye mgbakwunye (prefix/suffix)

• Site n’ime mkpụrụokwu abụọ n’otu

• Site n’ijikọ isiokwu na enyemaka okwu

• Site n’ime mgbanwe n’okwu dị adị (metathesis/ideophones)

(iii) Jiri otu ọmụmaatụ gosipụta nke ọ bụla i dere na (ii):

Azịza:

• Mgbakwunye: a + rụọ = arụọ

• Mkpụrụokwu abụọ n’otu: ụlọ + akwụkwọ = ụlọakwụkwọ

• Isiokwu na enyemaka okwu: a + kụ = akụ

• Mgbanwe okwu: gbam → gbamgbam

6. N’akwụkwọ “Umuagbogho Ibe M”, depụta ihe:

(a) Ano jikọrị ụmụagbọghọ atọ ahụ:

Azịza:

• Ha bụ enyi na ibe.

• Ha gara otu ụlọ akwụkwọ.

• Ha niile chepụtara ịbụ ụmụ nwanyị nwere ọdịnihu ọma.

(b) Isee eji kọwaa onye boro otu n’ime ụmụagbọghọ ahụ ite mmiri ya n’ịkpeazụ:

Azịza:

• Ọ bụ onye na-arụsi ọrụ ike.

• Ọ na-echebara ndụ ya echiche.

• Ọ nwere ebumnobi doro anya.

• Ọ bụ onye na-enụ isi.

• Ọ hụrụ mmụta n’anya.

(c) Mmụta abụọ dị n’akwụkwọ a:

Azịza:

(i) A ghaghị ịkpebi ihe ị chọrọ bụrụ n’ọdịnihu ma soro ya na-aga.

(ii) Ịgụ isi na ezigbo enyi nwere ike ime ka mmadụ ruo ebe dị elu.

7. Chịkọtaa ma dee ihe iri okpokọibu kwuworo n’abụ “Olu M”

Azịza:

1. Ọlu m bụ ihe kasị baa uru nye m.

2. Ọ na-enye m aha ọma.

3. Ọ na-ewetara m ego.

4. Ọ na-eme ka e nwee udo n’ụlọ.

5. Ọ na-egosi na mmadụ nwere omume ọma.

6. Ọ na-eme ka mmadụ nwee udo n’ime onwe ya.

7. Ọ na-egosi na mmadụ na-erube isi.

8. Ọ na-enye mmadụ nsọpụrụ.

9. Ọ na-eme ka mmadụ zere mmehie.

10. Ọ na-eme ka mmadụ bụrụ ihe atụ n’ebe ndị ọzọ nọ.

8. Depụta omume iri Chigozie na-eme gosiri ya dịka nwa achọghị ibara onwe ya uru.

Azịza:

1. Ọ na-akọrọ nne ya ụgha.

2. Ọ na-esi ụlọ apụ na-enweghị nkwenye.

3. Ọ na-eru n’ụgbọala ndị ọzọ na-enweghị ego.

4. Ọ na-eyi uwe ndị ọ bụghị ya zụrụ.

5. Ọ na-enwe mmetụta na ọ ka mma karịa ibe ya.

6. Ọ naghị enye aka n’ụlọ.

7. Ọ na-akpa àgwà ebo.

8. Ọ naghị ewere ndụ ya n’aka siri ike.

9. Ọ na-ezutekarị ndị na-adịghị mma.

10. Ọ na-enwe ajọ mmụọ nke imegide ndụ ọma.

9. N’abụ “Nne Anyi Afrika”, dee:

(a) Ụzọ anọ e si atụnyere ala ndi isi ojii na ala ndi ọcha:

Azịza:

1. Ala ndị isi ojii jupụtara n’ala ọma.

2. Ọtụtụ ala ndị isi ojii nwere ihe oriri na-emepụta onwe ha.

3. Ndị isi ojii na-enwe mmetụta ịhụ n’anya.

4. Ala ndị isi ojii nwere ọdịbendị bara ụba.

(b) Ihe ojoo isi ndi isi ojii mere ala ha bu Afrika:

Azịza:

1. Ha kweere ndị mba ọzọ ka ha buo ha isi.

2. Ha gbajiri ọchịchị obodo ha.

3. Ha kwụsịrị iguzosi ike n’ihe.

4. Ha jiri akụnụba ala mee ihe nzuzu.

10.

(a) Depụta isi omenala na nkenye ndi Igbo iti putara n’ime ihe eji e Ojaadị.

Azịza:

1. Mmepe aka na oru nka.

2. Ezi mmeko n’etiti ụmụ mmadụ.

3. Mmepe na mgbanwe.

4. Mmasị n’omume omenala.

5. Ezi agwa na ịdị umeala n’obi.

(b) Depụta ụdi mmụta atọ isi gbara elu n’Ojaadị:

Azịza:

1. Mmụta n’ihe gbasara asụsụ Igbo.

2. Mmụta gbasara mkpa omenala.

3. Mmụta n’ụzọ e si eme mmepụta ihe .

(12)

Share This Post: This post can be helpful to your friends or classmates, you can share it using the buttons below!